“Tôi hát không chỉ bằng cảm xúc… mà bằng cả trái tim biết ơn, cả những giọt nước mắt chưa từng khô trong ký ức".

Giữa Hà Nội náo nhiệt, nơi những con phố chưa bao giờ ngừng sôi động, có một góc nhỏ nằm lặng lẽ trong lối ngõ bình yên. Nơi đó, không ánh đèn sân khấu rực rỡ, không tiếng vỗ tay vang dội, chỉ có tiếng chim buổi sớm, tiếng gió xào xạc qua hiên nhà và tiếng nhạc nhẹ nhàng ngân lên từ một trái tim đã dành cả đời mình để hát cho nhân dân. Ngôi nhà ấy - bình dị, trầm lặng - là nơi ở của NSND Quang Thọ.

NSND Quang Thọ không cần quá nhiều lời để kể về cuộc đời mình, bởi từng bức ảnh đã úa màu, từng chiếc huy chương lặng lẽ trên kệ, từng trang nhạc cũ nằm yên trong chiếc tủ gỗ đều đang thì thầm kể lại: đây là ngôi nhà của một người nghệ sĩ đã hát bằng cả tuổi trẻ, bằng niềm tin, bằng lòng yêu nước không bao giờ tắt.

Chiếc đàn ghi-ta treo nơi góc phòng có dòng chữ viết tay của người bạn gắn bó lâu năm - NSND Trần Tiến:“Thân tặng Thọ - bạn yêu của tôi”, như một minh chứng về một tình bạn đẹp, như chính những bài hát gắn bó với thế hệ nghệ sĩ ấy: thủy chung, son sắt, không phô trương nhưng sâu lắng. Trên bàn là cuốn album cũ, trong đó có những bức hình đã phai màu theo năm tháng: một Quang Thọ trẻ tuổi, ánh mắt trong veo, đứng giữa đồng đội, nụ cười ánh lên niềm tin vào tương lai.

Nhiều người biết đến NSND Quang Thọ như một giọng ca đỉnh cao của dòng nhạc cách mạng. Nhưng ít ai biết, phía sau giọng hát trầm hùng ấy là một trái tim đã từng bật khóc trong khoảnh khắc lịch sử thiêng liêng nhất của dân tộc: ngày 30/4/1975.

Ông kể lại, khi nghe tin miền Nam hoàn toàn giải phóng, ông và đồng đội, không ai nói gì. Chỉ có nước mắt rơi. Đó là giọt nước mắt của niềm vui khôn tả, của nỗi nhớ những người đã hy sinh, của ước mơ về một đất nước không còn chia cắt. Và cũng từ khoảnh khắc đó, ông nguyện với lòng mình: sẽ dùng tiếng hát để kể tiếp câu chuyện Tổ quốc.

“Âm nhạc với tôi không chỉ là nghề, mà là sứ mệnh. Những lời ca không phải để tôi khoe giọng, mà để tôi ghi lại lịch sử bằng trái tim, bằng kỷ niệm, bằng những ký ức không thể lãng quên”, ông nói, giọng trầm ấm, ánh mắt như đang nhìn về một thời quá vãng.

Những năm tháng chiến tranh, âm nhạc không chỉ là nghệ thuật. Đó là lẽ sống, là nơi người nghệ sĩ gửi gắm hy vọng, xoa dịu đau thương. Mỗi lần NSND Quang Thọ cất giọng, là mỗi lần ông như đang gọi tên những người đã ngã xuống, đang nối tiếp một lời hứa chưa từng dừng lại: phải hát, phải kể, phải nhắc nhớ - để lịch sử không bị lãng quên.

Ông nhớ lại:“Chúng tôi ngồi trong căn phòng nhỏ, chờ đợi tin tức. Khi tiếng súng im bặt, khi bầu trời không còn rền vang tiếng bom đạn, thì cũng là lúc những câu hát bắt đầu cất lên. Một bài ca không chỉ nói về chiến thắng, mà còn là bài ca về hy vọng, về đoàn tụ, về một Việt Nam không còn chia lìa”.

Âm nhạc thời ấy như ánh sáng cuối đường hầm. Như hơi ấm trong đêm dài. Như chiếc ôm xoa dịu cho những trái tim rạn vỡ. Và ông - một người nghệ sĩ - chọn trở thành người giữ lửa.

Dù đã 50 năm trôi qua kể từ mùa xuân lịch sử ấy, nhưng với NSND Quang Thọ, mỗi lần hát lại một bài ca về thống nhất, trái tim ông vẫn rung lên như lần đầu. Và có một bài hát mà ông luôn muốn hát trong dịp kỷ niệm này - không phải vì nó hào hùng, mà vì nó nhẹ nhàng như một câu hẹn thủy chung: “Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn…”

Câu hát ấy - không ồn ào - lại là một tiếng gọi dịu dàng của trái tim. Là lời hẹn của hai miền đất nước, là khát vọng được đoàn viên, được nắm tay nhau không ranh giới. Là sự tha thứ, là yêu thương, là niềm tin.