Khi ngôn ngữ thành hung khí tấn công người giữ kỷ cương

Giữa dòng đời kẹt xe và livestream, có những câu nói không phải chỉ để bày tỏ chính kiến, mà để ném đá, đẩy người khác vào cái lồng của phán xét. Và khi những lời lẽ đó nhắm vào những người đang giữ gìn kỷ cương xã hội – như cảnh sát giao thông (CSGT) – thì đó không còn là phát ngôn đơn thuần, mà là sự lạm dụng tự do ngôn luận để hủy hoại phẩm giá người khác.

Mới đây, vụ việc trang mạng xã hội mang tên Lê Việt Hùng, có lượng theo dõi lớn liên tục đăng tải hình ảnh, video và đặc biệt là trong đó có bình luận miệt thị như “lũ cẩu”, “không đáng được tôn trọng”… nhắm vào tổ công tác CSGT đã khiến dư luận dậy sóng. Không chỉ vì cách phản ứng, mà vì thái độ và ngôn ngữ mang tính chất xúc phạm có hệ thống, kéo theo tâm lý “hùa theo” từ một bộ phận cư dân mạng.

Trong thời đại truyền thông xã hội, một người có vài chục nghìn người theo dõi có thể gây thiệt hại uy tín nghiêm trọng cho một cá nhân hoặc tổ chức chỉ bằng vài dòng chữ. Ảnh minh hoạ

Điều đáng nói là, trong toàn bộ đoạn video, tổ công tác không có hành vi quát tháo, đe dọa hay xúc phạm ông Hùng, mà vẫn kiên nhẫn giải thích, xử lý trong khuôn khổ nhiệm vụ. Nếu có thiếu sót trong quy trình dừng xe – như ông Hùng đề cập – thì đó là việc cần đối thoại hoặc kiến nghị bằng văn bản, chứ không phải bằng lời lẽ chà đạp danh dự người khác như đang “trả thù” trên mạng xã hội.

Lời nói hay lưỡi dao xúc phạm?

Trong thời đại truyền thông xã hội, một người có vài chục nghìn người theo dõi có thể gây thiệt hại uy tín nghiêm trọng cho một cá nhân hoặc tổ chức chỉ bằng vài dòng chữ. CSGT – vốn đã luôn ở vị trí dễ bị soi xét – trở thành mục tiêu công kích không phải vì hành vi sai trái nghiêm trọng, mà chỉ vì một nghi ngờ thủ tục hoặc thái độ chưa vừa lòng.

Khi trang mạng xã hội mang tên Lê Việt Hùng gọi lực lượng chức năng là “lũ cẩu”, và bình luận kiểu như “có ai tôn trọng cẩu không?” thì điều đó không chỉ là xúc phạm một cá nhân, mà là tấn công toàn bộ hình ảnh của một lực lượng đang thực thi công vụ. Đó không còn là phản ánh xã hội – mà là hành vi nguy hiểm kích động tâm lý bài xích công quyền, tiêm nhiễm sự thù hằn vào nhận thức cộng đồng.

Soi chiếu từ Việt Nam đến quốc tế: Những cái giá phải trả

Việt Nam từng chứng kiến nhiều trường hợp người dân xúc phạm, chống đối CSGT. Một ví dụ điển hình là vụ một thanh niên ở Đà Nẵng livestream xúc phạm CSGT khi bị xử phạt không đội mũ bảo hiểm, người này đã bị xử lý hành chính và buộc xin lỗi công khai.

Ở Hàn Quốc, một YouTuber từng xúc phạm sĩ quan cảnh sát giao thông tại Seoul, kết quả là bị tòa án phạt 3 năm tù treo và buộc đóng phạt 20 triệu won. Tại Mỹ, một người đàn ông ở Texas từng livestream chế giễu cảnh sát đang cứu người gặp tai nạn, sau đó bị truy tố vì “cản trở công vụ và thiếu đạo đức xã hội”.

Ở cả Đông lẫn Tây, tự do ngôn luận luôn đi kèm trách nhiệm. Không có quốc gia nào cho phép công dân lợi dụng truyền thông để làm nhục người thi hành công vụ, đặc biệt là trong các tình huống lực lượng chức năng không hề có hành vi xúc phạm trước.

Dân có quyền giám sát, nhưng không có quyền sỉ nhục

Ở một xã hội văn minh, người dân có quyền ghi hình, phản ánh hành vi sai phạm – đó là yếu tố quan trọng để xây dựng Nhà nước pháp quyền hiện đại. Nhưng ghi hình không đồng nghĩa với “lên sóng bôi nhọ”. Phản ánh không đồng nghĩa với “trả đũa bằng ngôn từ thấp kém”.

Nếu người dân nghi ngờ quy trình xử lý của CSGT có sai phạm, hoàn toàn có thể gửi đơn khiếu nại, tố cáo, hoặc thậm chí khởi kiện hành chính. Nhưng khi chọn cách đưa hình ảnh CSGT lên mạng với ngôn từ miệt thị thì không chỉ đi chệch lằn ranh của công dân văn minh, mà còn kích hoạt một làn sóng tâm lý nguy hiểm: coi thường pháp luật, hạ thấp công vụ, thổi bùng tâm lý chống đối.

Danh dự – Thứ không mặc áo giáp

Người thi hành công vụ không được phép dùng vũ lực, không được to tiếng, không được nóng nảy – nhưng lại thường xuyên trở thành bia đỡ đạn cho những bức xúc vô căn cứ. Danh dự của họ – thứ duy nhất họ có thể giữ gìn – lại chính là cái dễ bị xúc phạm nhất. Hãy thử tưởng tượng một CSGT trẻ, lần đầu ra đường làm nhiệm vụ, thấy hình ảnh đồng nghiệp bị gọi là “lũ cẩu” trên mạng, nhận hàng nghìn bình luận tiêu cực. Liệu người ấy còn đủ dũng khí, đủ lòng tự trọng để phục vụ tận tụy? Hay họ sẽ chọn cách im lặng, né tránh, và dần khiến bộ máy công quyền giảm đi những con người có dũng khí làm việc vì trật tự an toàn xã hội?

Đã đến lúc cơ quan chức năng phải xác minh làm rõ và xử lý nghiêm trang mạng xã hội có dấu hiệu vi phạm nêu trên.