Ý nghĩa chính trị to lớn của các cuộc duyệt binh, diễu binh lịch sử

Việc tổ chức kỷ niệm 50 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc, trong đó có việc duyệt binh có ý nghĩa chính trị to lớn, sức cổ vũ mạnh mẽ.

Tìm hiểu Hồ Chí Minh toàn tập, Chủ tịch Hồ Chí Minh 11 lần đề cập đến từ “duyệt binh” và 02 lần đề cập từ “diễu binh”. Lần đầu tiên Người sử dụng từ “duyệt binh” trong bài “Bản án chế độ thực dân Pháp” khi phê phán: “Ở đâu và bao giờ cũng thế thôi, rước đèn, đốt pháo bông, duyệt binh, khiêu vũ ở dinh thống đốc, đua xe hoa, mở lạc quyên vì nước, quảng cáo, diễn văn, tiệc tùng, v.v..” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.34).

4 lần tiếp theo Người đề cập đến đều trong “Nhật ký hành trình của Hồ Chủ tịch” viết vào năm 1945, Người tường thuận nghi lễ ngoại giao khi đi thăm các nước trên cương vị Chủ tịch nước kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao.

Lần thứ 6, Người đả kích Hítle trong bài viết “Liên Xô vĩ đại” khi y huyênh hoang tuyên bố: “Ngày 2-10-1941, Hítle tuyên bố đến 7-11 (ngày kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười), hắn sẽ duyệt binh trong Mạc Tư Khoa” (Sđd, tập 7, tr. 99).

Lần thứ 7, 8 và 9 chỉ là nhắc lại tiêu đề của bài “Nói chuyện với các đơn vị tham dự cuộc duyệt binh ngày 1 tháng 1 năm 1955 tại Thủ đô Hà Nội” và mục lục của tập 9, nhưng Người chỉ tập trung quán triệt những thuận lợi, khó khăn, nhiệm vụ của cách mạng, động viên và giao nhiệm vụ cho Quân đội. Người kết luận: “Cuối cùng Bác nhắc các cô, các chú: Hiện nay, nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân là đấu tranh củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập, dân chủ trong cả nước. Trong nhiệm vụ đó, quân đội giữ một phần rất quan trọng. Muốn làm tròn nhiệm vụ đó, các cô, các chú phải làm cho đúng, làm cho được lời Bác dặn” (Sđd, tập 9, tr. 22).

Lần thứ 10 và 11 được Người sử dụng trong bài “BỌN DIỆM LÁO TOÉT”, đăng trên Báo Nhân Dân, số 556, ngày 10-9-1955. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vạch mặt bọn Diệm khi chúng xuyên tạc cuộc diễu binh nhân 10 năm Ngày Quốc khánh 2-9: “Về ngày Quốc khánh 2-9, đài phát thanh và báo chí của bọn Diệm đã đăng tin như sau: "... Ngày 2-9, quang cảnh đường phố Hà Nội tiêu điều ủ rũ như mang một mối sầu vô tận... Lễ duyệt binh tuần hành bắt đầu lại càng làm cho mọi người vô cùng chán ngán... Dân chúng bị bắt ép đi độ 100 người, lục tục kéo về dưới trời mưa u ám".

Như để đập tan luận điệu xuyên tạc, Người trích dẫn Hãng thông tấn Pháp "A. F. P." đã viết đại ý như sau: "Tham gia duyệt binh có độ 5.000 bộ đội, cực kỳ chỉnh tề... Trong 2 tiếng đồng hồ, 12 vạn nhân dân nội và ngoại thành Hà Nội đã tuần hành với một tinh thần phấn khởi không thể tả, dưới một rừng cờ đỏ sao vàng và cờ xanh thêu chim trắng hòa bình...".

“Bộ đội tập luyện duyệt binh tại TP Hồ Chí Minh Ảnh: Nguyễn Giáp

Lúc sinh thời, Bác Hồ rất quan tâm đến sự kiện diễu binh, duyệt binh. Người đã nhiều lần gặp gỡ trực tiếp và động viên bộ đội tham gia sự kiện duyệt binh. Cuộc duyệt binh trong buổi lễ chào mừng Hồ Chủ tịch, Trung ương Đảng và Chính phủ trở về Thủ đô ngày 1/1/1955 là lần đầu tiên Việt Nam tổ chức duyệt binh.

Sự kiện lịch sử này được Đại tướng Võ Nguyên Giáp lựa chọn làm điểm nhấn trong phần kết của hồi ký Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử, với những dòng đầy cảm xúc: “Ngày 1 tháng 1 năm 1955, Chính phủ và Trung ương Đảng trở về Hà Nội, Bác Hồ gặp lại đồng bào ở quảng trường Ba Đình, nơi chín năm trước Người đọc bản Tuyên ngôn độc lập lịch sử. Nụ cười của Bác Hồ trên lễ đài sẽ sáng mãi trong trang sử mới của Hà Nội nối tiếp Đông Đô, Thăng Long xưa.

Chúng ta đã tổ chức cuộc duyệt binh lớn đầu tiên ở Hà Nội, một cuộc duyệt binh bộ đội, dân quân du kích chỉ mang theo toàn vũ khí của Pháp và Mỹ, từ vũ khí hạng nhẹ, vũ khí hạng nặng, đến các phương tiện thông tin đều là chiến lợi phẩm thu được trong chiến đấu”.

Tháng 4-1960, các học viên Trường Hạ sĩ quan Pháo binh Quảng Yên (Quảng Ninh) được lệnh lên đường về sân bay Bạch Mai, Hà Nội luyện tập tham gia Lễ duyệt binh vào ngày Quốc khánh 2-9. Bác Hồ đã đến thăm, động viên bộ đội. Bác xuất hiện trong bộ quần áo gụ, giản dị và gần gũi, nước da hồng hào, đôi mắt sáng, ánh lên niềm vui. 18 khối diễu binh trong sân bay im lặng. Tiếng phát thanh viên Tuyết Mai âm vang tường thuật đội hình các khối tham dự buổi tổng duyệt. Đứng trên lễ đài, Bác phấn khởi nhìn hết lượt hàng quân. Cuối buổi, Bác ân cần căn dặn các chiến sĩ: Lần này, các cháu tham gia lễ duyệt binh có nhiều quan khách nước ngoài đến dự. Bác muốn các cháu và Bác gặp gỡ nhau trước, kẻo khi qua lễ đài, có cháu lại nhìn lên sẽ làm giảm đi sự nghiêm túc.
Còn "diễu binh", trong bài "Nói chuyện với các nhà báo tại Mátxcơva” ngày 21-11-1957, Người đề cập ý nghĩa cuộc diễu binh: “Dự cuộc biểu tình, chúng tôi đã được chứng kiến đà phấn khởi của nhân dân Liên Xô vĩ đại trong cuộc đấu tranh cho hòa bình và chủ nghĩa cộng sản. Cuộc diễu binh và cuộc biểu tình cho chúng tôi thấy rằng nhân dân và cả quân đội nữa đoàn kết chặt chẽ chung quanh Đảng và Chính phủ. Sự có mặt của hàng trăm đoàn đại biểu nước ngoài tới đây dự lễ kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười là một việc đầy ý nghĩa".

Duyệt binh hôm nay không phải để phô trương, mà để khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, thể hiện sức mạnh đoàn kết, ý chí vươn mình của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới. Ảnh: Nguyên Giáp

Trong bối cảnh đất nước bước vào thời kỳ phát triển mới, kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam - Thống nhất đất nước, hướng tới 100 năm thành lập nước Việt Nam (1945 - 2045), việc Đảng, Nhà nước ta quyết định tổ chức lễ diễu binh, diễu hành là hoàn toàn đúng đắn, rất cần thiết, và được toàn dân đồng tình ủng hộ.

Diễu binh hôm nay không phải để phô trương, mà để khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, thể hiện sức mạnh đoàn kết, ý chí vươn mình của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới. Đó còn là tuyên ngôn với thế giới rằng: Việt Nam là một dân tộc yêu hòa bình nhưng kiên cường bất khuất, luôn sẵn sàng bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ.

Cuộc duyệt binh đầu tiên dưới thời Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 1/1/1955, sau chiến thắng Điện Biên Phủ, không chỉ tuyên bố sức mạnh quân đội nhân dân, mà còn khẳng định bản lĩnh của một dân tộc nhỏ bé nhưng quật cường, chiến thắng những kẻ thù hùng mạnh nhất.

Từ đó đến nay, các cuộc duyệt binh lớn đều gắn với những cột mốc thiêng liêng: thống nhất đất nước, bảo vệ chủ quyền, phát triển đất nước.

Diễu binh hôm nay tiếp nối dòng chảy truyền thống ấy, đồng thời thắp sáng khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng vào năm 2045.

Chúng ta diễu binh không chỉ để vinh danh quá khứ, mà để khẳng định quyết tâm chiến thắng trong cả hòa bình và hội nhập.