Sửa đổi Hiến pháp: Bước đi lịch sử, mang tính kiến tạo thể chế sâu rộng

Bước đi cần thiết, kịp thời trước những thay đổi lớn

Phát biểu thảo luận tại hội trường Quốc hội về đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và việc thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 vào chiều 5/5, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan Anh - đoàn Lào Cai nhấn mạnh: Việc sửa đổi Hiến pháp lần này là bước đi cần thiết, kịp thời, thể hiện sự chủ động và thích ứng của Quốc hội trước những thay đổi lớn trong tổ chức bộ máy Nhà nước và yêu cầu ngày càng cao của cải cách thể chế.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai

Theo đại biểu đoàn Lào Cai, sau 10 năm triển khai một số quy định của Hiến pháp 2013 không còn phù hợp với thực tiễn. Đặc biệt, trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, nhiều mô hình tổ chức mới đã được thí điểm và triển khai trên thực tế nhưng lại chưa có cơ sở hiến định vững chắc, gây khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện.

Bên cạnh đó, đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, việc sửa đổi cần làm rõ hơn vai trò của Mặt trận trong đại diện phản biện xã hội và giám sát quyền lực, đồng thời, bảo đảm điều kiện pháp lý để tổ chức bộ máy tinh gọn nhưng không làm suy giảm tính đại diện liên kết và bám sát cơ sở.

Về tổ chức chính quyền địa phương, đại biểu đồng tình với việc thể chế hóa mô hình 2 cấp, tuy nhiên cần quy định chuyển tiếp thật rõ ràng và có lộ trình cụ thể để đảm bảo quá trình sắp xếp, sáp nhập, không bị gián đoạn hoạt động quản lý nhà nước, nhất là các địa phương ở vùng cao, vùng sâu, nơi điều kiện thực hiện còn nhiều khó khăn, hạn chế.

Liên quan đến việc thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp, về nhiệm vụ quyền hạn, đại biểu kiến nghị giao rõ đầu mối chịu trách nhiệm tổng hợp, tiếp thu giải trình ý kiến của nhân dân, các ngành, các cấp; đồng thời, cần có quy định về việc báo cáo định kỳ, tiến độ đảm bảo để Quốc hội có thể giám sát chặt chẽ quá trình xây dựng dự thảo.

Việc cho phép Ủy ban sử dụng con dấu của Quốc hội là cần thiết, thể hiện rõ thẩm quyền pháp lý và đảm bảo thuận lợi trong quá trình phối hợp liên ngành.

Về việc lấy ý kiến của nhân dân về sửa đổi Hiến pháp, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh cho rằng, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng đến nhân dân về mục đích, ý nghĩa, nội dung của việc sửa đổi Hiến pháp, qua đó nâng cao nhận thức, khơi dậy tinh thần trách nhiệm và thúc đẩy sự tham gia chủ động, tích cực của các tầng lớp nhân dân.

"Việc tổ chức lấy ý kiến cần được thực hiện công khai, dân chủ, nghiêm túc và thực chất, đa dạng về hình thức, phù hợp với từng nhóm đối tượng, có sự hướng dẫn, chủ trì của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội" - đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh nói.

Trước yêu cầu lấy ý kiến của nhân dân trong thời gian rất ngắn, trong vòng 1 tháng, cần có sự chỉ đạo quyết liệt, ban hành hướng dẫn rõ ràng, cụ thể, đảm bảo việc tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến được thực hiện một cách công khai, minh bạch, thể hiện rõ tinh thần cầu thị và sự tôn trọng đối với tiếng nói của nhân dân.

Đặt nền móng pháp lý cho đổi mới tổ chức bộ máy

Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh, việc sửa đổi Hiến pháp là sự kiện chính trị, pháp lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, gắn với vận mệnh của đất nước và lợi ích chính đáng của nhân dân.

Vì vậy, đề nghị Quốc hội cùng các cơ quan có trách nhiệm cần chuẩn bị kỹ lưỡng, đảm bảo tiến độ, chất lượng và tạo được sự đồng thuận cao trong xã hội đối với quá trình sửa đổi Hiến pháp.

Hiến pháp là đạo luật gốc, có giá trị nền tảng nên bất kỳ sửa đổi nào cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng, thận trọng cũng như phải nhanh nhạy, kịp thời để không làm lỡ nhịp cải cách thể chế.

"Tôi tin tưởng, với tinh thần trách nhiệm cao và sự đồng thuận khoa học trong tổ chức, chúng ta sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ sửa đổi Hiến pháp lần này, tạo nên nền tảng pháp lý vững chắc cho bộ máy nhà nước hoạt động hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn" - đại biểu bày tỏ.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu cũng thống nhất cao với nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 cũng như việc thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

"Việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này là một bước đi lịch sử, mang tính kiến tạo thể chế sâu rộng, đặt nền móng pháp lý cho việc tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong thời đại chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng" - đại biểu khẳng định.

Đại biểu nhận thấy, việc sửa đổi Hiến pháp năm 2013 vào thời điểm hiện nay là yêu cầu tất yếu của thực tiễn. Sau hơn một thập kỷ thực hiện nhiều quy định, Hiến pháp năm 2013 dù đã có góp phần ổn định tổ chức bộ máy và phát huy dân chủ nhưng cũng đang bộc lộ những giới hạn và khoảng trống, nhất là trước yêu cầu tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả bộ máy, đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính và chuyển đổi mô hình quản trị hiện đại.

Về nội dung đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đại biểu đánh giá cao việc sửa đổi, bổ sung lần này tập trung đúng và trúng vào các nút thắt thể chế, đó là tái định hình mô hình tổ chức chính quyền địa phương, loại bỏ sự cồng kềnh, giao thoa 3 cấp, giảm tầng nấc trung gian để thực hiện có hiệu quả mô hình chính quyền hành động nhanh, linh hoạt, tập trung và trách nhiệm.

Đồng thời, củng cố vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, không chỉ là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân mà phải là chủ thể có quyền năng giám sát thực chất, phản biện chính sách, tham gia thiết kế chính sách công... Từ đó, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã.