Ngày 21/6/1925, tờ báo Thanh Niên, cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - Tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc sáng lập, xuất bản bằng chữ Quốc ngữ ra số đầu tiên.

Báo Thanh Niên, cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, ra số đầu tiên ngày 21/6/1925. Ảnh: Hoa Quỳnh

Báo chí - vũ khí sắc bén, đồng hành với dân tộc

Tại Hội thảo khoa học quốc gia “100 năm báo chí cách mạng Việt Nam đồng hành cùng sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc”, ngày 30/5, với tham luận “100 năm báo chí cách mạng - vũ khí sắc bén trong đấu tranh và xây dựng dưới sự lãnh đạo của Đảng”, GS.TS Tạ Ngọc Tấn - Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương nhận định: Báo chí cách mạng ra đời như một tất yếu lịch sử, đáp ứng yêu cầu bức thiết của quá trình vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sự ra đời của báo Thanh Niên và cả nền báo chí cách mạng được khai sinh từ đó, theo GS.TS Tạ Ngọc Tấn chính là nhằm góp phần tạo nên “sự hiệp lực của hàng ngàn, hàng vạn người", làm cho “hàng ngàn, hàng vạn người dân Việt Nam có “cùng một ý chí như nhau", "theo đuổi cùng một mục đích như nhau”, ý chí đó là niềm tự hào dân tộc, quyết không chịu mất nước. Quyết không cam chịu làm thân nô lệ cho giặc ngoại bang mục đích đó là đánh đuổi thực dân, đế quốc xâm lăng, đánh đổ phong kiến phản động, giành độc lập, tự do cho dân tộc, mang lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.

GS.TS Tạ Ngọc Tấn - Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương. Ảnh: Trần Huấn

GS.TS Tạ Ngọc Tấn nhấn mạnh: Trong quá trình phát triển suốt 100 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã trung thành với tôn chỉ mục đích đặt ra từ ban đầu, trở thành vũ khí sắc bén, đồng hành với dân tộc từ trong cuộc đấu tranh gian khổ, hy sinh, lật đổ ách thống trị của thực dân Pháp, đánh đuổi các đội quân xâm lược hùng mạnh của đế quốc Nhật, đế quốc Pháp và đế quốc Mỹ, vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Đặc biệt, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội sau khi đất nước thống nhất năm 1975, GS.TS Tạ Ngọc Tấn nêu rõ, nền báo chí cách mạng thực sự đóng vai trò là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; là công cụ lãnh đạo, tổ chức thực hiện các mục tiêu, chiến lược; là vũ khí đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; là vũ khí đấu tranh chính trị, tư tưởng, bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, bảo vệ Nhân dân, bảo vệ chế độ.

Trong bất cứ lĩnh vực nào, nhiệm vụ chiến lược nào, báo chí cũng có những đóng góp to lớn, để lại những dấu ấn không thể phai mờ. Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương chỉ ra rằng, suốt quá trình mày mò tìm tòi con đường, phương thức tổ chức sản xuất phát triển kinh tế, xây dựng chủ nghĩa xã hội trong điều kiện đất nước vừa bước ra khỏi cuộc chiến tranh tàn khốc suốt 30 năm, còn ngổn ngang với vô vàn những di hại hậu quả chiến tranh, báo chí trở thành tiếng nói đầy trách nhiệm.

Báo chí là vũ khí sắc bén, đồng hành với dân tộc từ trong cuộc đấu tranh gian khổ, hy sinh, lật đổ các ách thống trị. Ảnh: Hoa Quỳnh

Báo chí theo dõi phản ánh kịp thời từng sáng kiến, cách làm sáng tạo của nhân dân các địa phương, cung cấp kịp thời cho Trung ương Đảng bức tranh toàn cảnh của cả nước, những tâm tư, nguyện vọng và những ý kiến của nhân dân về chủ trương, chính sách cần thiết để khôi phục, phát triển sản xuất, ổn định đời sống nhân dân.

GS.TS Tạ Ngọc Tấn nhấn mạnh, hai cuộc vận động đổi mới quản lý thị trường “giá - lương - tiên" và cải tiến quản lý sản xuất nông nghiệp là hai cuộc vận động trong đó thể hiện rõ nhất, đặc sắc nhất vai trò của báo chí là cầu nối giữa ý Đảng với lòng dân, là nguồn cung cấp cơ sở thực tiễn vô cùng quý báu cho những chủ trương sáng tạo trong phát triển kinh tế của Đảng.

Hàng loạt bài báo, chương trình phát thanh, truyền hình trong chủ đề chung: Xóa bỏ cơ chế quan liêu bao cấp, chuyển sang hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa đã hằng ngày, hằng giờ cho thấy những chuyển động trong thực tiễn theo hướng đổi mới. Những điểm sáng trong sản xuất, kinh doanh, quản lý thị trường từ các địa phương cũng đang dần hội tụ trong một véc - tơ chuyển động chung theo hướng đổi mới.

Bước vào sự nghiệp xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ quốc thời kỳ hòa bình, GS.TS Tạ Ngọc Tấn cho hay, báo chí là cầu nối giữa Việt Nam với thế giới góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc ra thế giới; đồng thời giao lưu và tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa của các dân tộc trên thế giới.

Báo chí là một bộ phận tạo thành, không thể tách rời của toàn bộ sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Ảnh: Hoa Quỳnh

Đặc biệt, với sự phát triển nhanh chóng của hệ thống báo chí truyền thống, nhất là sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin và việc nước ta khai thông kết nối mạng internet từ năm 1997, báo chí, truyền thông nước ta hội nhập toàn cầu rất nhanh chóng, trở thành một bộ phận gắn bó chặt chẽ với mạng truyền thông toàn cầu.

“Từ chỗ người dân Việt Nam phải chờ đợi cả vài ngày, rồi vài giờ mới biết được các sự kiện lớn trên thế giới, chúng ta đã rút xuống chỉ mấy giây. Nhờ báo chí, truyền thông, người dân nước ta được tiếp nhận các giá trị văn hóa của thế giới, qua đó chọn lọc tiếp thu những điều tốt đẹp, phù hợp với văn hóa dân tộc “- theo GS.TS Tạ Ngọc Tấn.

Cũng qua báo chí, truyền thông, cả thế giới biết đến những thành tựu to lớn của công cuộc đổi mới, những giá trị văn hóa nhân văn, thân thiện, văn minh của dân tộc ta, biết đến những thành cổ Thăng Long, cố đô Huế, hang động Sơn Đoòng, vịnh Hạ Long, văn hóa Tràng An, văn hóa sông nước miền Tây... tăng cường sức mạnh mềm, tạo điều kiện hỗ trợ phát triển quan hệ ngoại giao và kinh tế với các quốc gia trên thế giới.

Những “chiến sỹ cách mạng”

Trong lịch sử 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, GS.TS Tạ Ngọc Tấn chỉ rõ, đội ngũ nhà báo thực sự là những “chiến sỹ cách mạng” sử dụng “cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén” để “phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng” như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn.

Bác Hồ là người đã khai sinh ra nền báo chí cách mạng Việt Nam, Người xem hoạt động báo chí như một “duyên nợ", trực tiếp tổ chức hoạt động hàng chục tờ báo và đã viết báo trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình với “chỉ có một “đề tài” là: Chống thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ, tuyên truyền cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”.

Chính Người là nhà báo cách mạng số một của nền báo chí Việt Nam, một cây bút tài hoa, nghiêm cẩn, sáng tạo không mệt mỏi. Cũng chính Người là nhà lãnh đạo báo chí thực thụ, người thầy của nhiều nhà báo cách mạng, Người để lại một di sản báo chí to lớn, vô giá về các tờ báo, tác phẩm báo chí và tư tưởng về báo chí cách mạng.

Báo chí Việt Nam giai đoạn 1925-1945. Ảnh: Hoa Quỳnh

Cùng với lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, nhiều chiến sỹ cách mạng, nhà lãnh đạo của Đảng, Nhà nước là những nhà báo, người tổ chức hoạt động báo chí phục vụ cho cách mạng kiên cường và sáng tạo trong thời kỳ cách mạng dân tộc, dân chủ như: Nguyễn Văn Cừ, Hà Huy Tập, Lê Duẩn, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Văn Tạo, Phan Đăng Lưu, Xuân Thủy, Dương Bạch Mai, Huỳnh Tấn Phát, Hải Triều, Trần Văn Giàu, Trần Huy Liệu.

Nhiều nhà báo đã ngã xuống trong chiến tranh cách mạng, cống hiến cuộc đời mình cho độc lập, tự do của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân. Đó là các nhà báo: Trần Kim Xuyến, Nguyễn Văn Nguyễn, Dương Tử Giang, Trần Đăng, Nam Cao, Trần Mai Ninh, Thâm Tâm, Thôi Hữu, Lê Anh Xuân, Lê Đoan, Dương Thị Xuân Quý, Chu Cẩm Phong…

Đó còn là gần 500 nhà báo liệt sỹ, những người làm báo trên những cương vị khác nhau, hy sinh trong nhà tù thực dân, đế quốc, trên chiến hào hay trong khi đang làm nhiệm vụ trên các mặt trận thầm lặng.

Ngay trong điều kiện hòa bình, nhiều nhà báo cũng đã chấp nhận thách thức, đối mặt với những nguy hiểm cả về tính mạng để điều tra, phát hiện những sai trái, ung nhọt trong đời sống xã hội, bảo vệ sự trong sáng của cuộc sống xã hội, nghiêm minh của luật pháp, kỷ cương, bảo vệ sự trong sạch, vững mạnh của hệ thống chính trị, của chế độ xã hội chủ nghĩa.

“Sự lao động sáng tạo, cống hiến hết mình vì tình yêu nghề nghiệp, sự đấu tranh không mệt mỏi, chấp nhận cả hy sinh vì lý tưởng cách mạng của các nhà báo trong 100 năm lịch sử báo chí cách mạng vừa qua đã trở thành một dấu son sáng chói trong những trang lịch sử chung của dân tộc; trở thành tấm gương sáng cho các thế hệ người hoạt động báo chí, truyền thông học tập và noi theo” - GS.TS Tạ Ngọc Tấn nhấn mạnh.